Głównym zadaniem Projektu EFRA jest zaprzestanie produkcji uciążliwego dla Å›rodowiska ciężkiego oleju opaÅ‚owego (COO) i wyprodukowanie zamiast niego paliw motorowych – speÅ‚niajÄ…cych wszystkie normy ekologiczne – oraz koksu. W przyszÅ‚ej instalacji  koksowania (DCU) zostanÄ… zastosowane unikatowe, rzadko spotykane na Å›wiecie, proekologiczne rozwiÄ…zania. Również wywóz koksu bÄ™dzie bezpieczny dla Å›rodowiska.
– Instalacja koksowania różni siÄ™ istotnie od pozostaÅ‚ych instalacji rafineryjnych – mówi Tadeusz Wróbel, kierownik ZespoÅ‚u Branżowo-Technicznego w Biurze Wsparcia Inżynierskiego Projektu EFRA. – Jej produktem bÄ™dzie ciaÅ‚o staÅ‚e, którego odesÅ‚anie bÄ™dzie wymagaÅ‚o okresowego (co 18 godzin) otwierania zasuw izolujÄ…cych zawartość reaktora od Å›rodowiska.
W typowych rozwiązaniach, stosowanych instalacjach DCU na całym świecie, koks, rozdrobniony przez wiertło wodne, wysypywany jest z reaktora koksowania wraz z wodą (o temperaturze kilkudziesięciu stopni) do otwartego betonowego basenu. Tam jest schładzany przez częściowe odparowanie wody, a równocześnie do środowiska uwalniają się węglowodory, którymi koks jest nasycony. Aby przyśpieszyć odwadnianie, koks w basenie jest przesypywany  za pomocą czerpaka suwnicy, a następnie tą samą suwnicą przenoszony do kruszarki, skąd jest transportowany taśmociągami.
Inżynierowie z LOTOSU zaczęli zastanawiać się nad innym rozwiązaniem po wizycie w hiszpańskiej rafinerii w Cartagenie, gdzie zapoznali się z tamtejszą instalacją DCU.
– DowiedzieliÅ›my siÄ™, że czasami, gdy wieje suchy wiatr z Afryki, nastÄ™puje przesuszenie wierzchniej warstwy koksu i nad skÅ‚adowiskiem unosi siÄ™ pyÅ‚ – wspomina T. Wróbel. – Mimo że w naszym klimacie jest to mniej prawdopodobne, przyjÄ™liÅ›my rozwiÄ…zanie pozwalajÄ…ce uniknąć nie tylko pylenia, ale też ulatniania siÄ™ pary wodnej i lotnych wÄ™glowodorów. Zamiast otwartego zbiornika do rozÅ‚adunku i odwadniania koksu, zastosujemy zamkniÄ™ty, hermetyczny system, wykorzystujÄ…cy  technologiÄ™ niemieckiej firmy Triplan.Â
Technologia ta funkcjonuje jedynie w rafinerii Miro w Niemczech, gdzie firma Triplan ją udoskonalała przez 20 lat.
Polega ona na tym, że koks wraz wodÄ… trafia z reaktora bezpoÅ›rednio do kruszarki, a nastÄ™pnie – do zamkniÄ™tego, szczelnego, podziemnego zbiornika. Z tego zbiornika mieszanina wody i bryÅ‚ek rozkruszonego koksu jest pompowana (pompÄ… o specjalnej konstrukcji), do kolejnego, zamkniÄ™tego stalowego zbiornika. DziaÅ‚a on jak filtr – woda zostaje w nim oddzielona od koksu. Osuszony i ostudzony koks, zawierajÄ…cy 10-12 proc. wilgoci, wysypywany bÄ™dzie z tego zbiornika na zabudowane taÅ›mociÄ…gi, które przetransportujÄ… go do zamkniÄ™tego magazynu i do silosów sÅ‚użących do zaÅ‚adunku na ciężarówki.
Schemat technologiczny systemu Triplan
– NaszÄ… ambicjÄ… jest, aby po realizacji Projektu EFRA nie zwiÄ™kszyÅ‚o siÄ™ nasze oddziaÅ‚ywanie na Å›rodowisko, zarówno w aspekcie ochrony powietrza, jak i komfortu naszych sÄ…siadów –  podkreÅ›la T. Wróbel i dodaje: – Dlatego zdecydowaliÅ›my siÄ™ na dwa rozwiÄ…zania idÄ…ce dalej niż wymagania przepisów ochrony Å›rodowiska. Po pierwsze, zdecydowaliÅ›my o wiÄ™kszym niż w typowych instalacjach obniżeniu ciÅ›nienia – przed otwarciem reaktora DCU, aby maksymalnie odciÄ…gnąć lotne wÄ™glowodory, jeszcze przed procesem ciÄ™cia koksu.
W tym celu zainstalowana zostanie pompa próżniowa, znacznie wydajniejsza niż rekomendował to licencjodawca.
– Po drugie – kontynuuje inż. Wróbel – chcemy, aby procesy zwiÄ…zane z wyÅ‚adunkiem, przemieszczaniem, magazynowaniem, zaÅ‚adunkiem i wywozem koksu odbywaÅ‚y siÄ™ w sposób ponadstandardowo bezpieczny dla Å›rodowiska.
Bogusław Posmyk