stęp

Okres lat 2007-2012 cechował się dużą dynamika zmian gospodarczych. Charakterystyczny dla niego był proces tworzenia wielkich struktur gospodarczych o zasięgu krajowym jak również międzynarodowym, permanentnie zmieniających swoje struktury wewnętrzne. Największy jednak udział w życiu gospodarczym kraju mają małe i średnie przedsiębiorstwa, w których ruch związkowy rozwijał się w ograniczonym zakresie.

 

Powstała liczna grupa ludzi wykształconych, pracujących na własny rachunek, na zasadzie tzw. samozatrudnienia. Ta grupa osób świadczących pracę, nie została objęta możliwością reprezentowania ich interesów przez związki zawodowe.

Obecną sytuację gospodarczą cechuje szybka zmienność struktur własnościowych dużych firm powodująca restrukturyzację zatrudnienia. Zmiany te powodują spadek liczebności organizacji związkowych funkcjonujących w tych przedsiębiorstwach.

Sytuacja kryzysowa spowodowała również upadek wielu dużych firm i redukcje zatrudnienia, co spowodowało zmniejszenie liczności członków związków zawodowych. Trudności gospodarcze ostatniego czasu sprawiły, że wśród pracodawców pogłębiły się nastroje antyzwiązkowe, a funkcjonowanie organizacji związkowej traktowane jest jako niepotrzebne zawyżanie kosztów prowadzonej działalności oraz często niepożądany nadzór społeczny. Taka postawa prowadzi do wytwarzania w przedsiębiorstwach atmosfery stwarzającej wokół działających związków aurę niechęci. To z kolei skutkuje tym, że zwłaszcza młodzi pracownicy nie chcą przystępować do organizacji o negatywnym wizerunku u pracodawcy.

Od przeszłości do przyszłości ZZIT

Założyciele naszego związku wywodzą się z SIMP, a pierwsi związkowcy, to w głównej mierze członkowie stowarzyszeń naukowo – technicznych.

Pierwszym celem istnienia związku było ukształtowanie właściwej, motywacyjnej struktury płac dla stanowisk pracy o dużej odpowiedzialności za podejmowane decyzje i wymagających wyższych kwalifikacji. Okres transformacji spowodował, że głównym priorytetowym celem okazała się obrona miejsc pracy.

Naszym osiągnięciem jest wykreowanie struktury związkowej reprezentującej interes kadry inżynieryjno-technicznej i nietechnicznej funkcjonującej w przemyśle, usługach i szkolnictwie. Staraliśmy się uświadomić pracodawców, że właściwa struktura płac może być skutecznym narzędziem motywującym pracowników do podnoszenia kwalifikacji, podejmowania się bardziej odpowiedzialnych zadań. Do niewątpliwych naszych sukcesów należy: udział we władzach oraz strukturach Forum Związków Zawodowych i umiejętne ich wykorzystanie do realizacji naszych statutowych celów, istotna obecność na krajowej scenie związkowej gdzie rozpoznawalni jesteśmy jako „inżynierowie i technicy” oraz wysoki poziom współpracy ze stowarzyszeniami naukowo-technicznymi.

Obecnie wyzwaniem dla naszego związku jest nadążanie, a nawet wyprzedzanie dostosowania struktur związkowych do zmieniającej się sytuacji społeczno-gospodarczej. Koniecznym jest utrzymanie liczebności naszych członków w trakcie różnorakich zmian organizacyjnych i właścicielskich w przedsiębiorstwach. Ważne jest przedstawienie interesującej oferty naszego związku, szczególnie ludziom młodym, rozpoczynającym lub zmieniającym pracę.

W przyszłości konieczne jest wzmocnienie oddziaływania na partnerów społecznych, aby nie tylko czerpali z rynku pracy jako źródła wykwalifikowanej siły roboczej, ale dbali o ten rynek, rozwijali go i współfinansowali podnoszenie kwalifikacji i niezbędne przekwalifikowania.

Ustawowy obowiązek reprezentowania przez związki zawodowe interesów wszystkich pracowników nakłada naszym zdaniem na państwo i pracodawców obowiązek partycypowania w finansowaniu struktur związkowych. Taka opinia powinna być prezentowana na wszelkich dostępnych forach dialogu społecznego.

Wyprowadzenie związków zawodowych poza zakład pracy, o którym się dyskutuje, nie znajduje naszego poparcia. Musimy być jednak na taką sytuację wszechstronnie przygotowani.

Organizacja związku i sprawy wewnątrz związkowe

a/ Organizacja związku 

Tradycyjny rynek pracy w formach podstawowych odchodzi do historii. Niekorzystne zmiany prawa pracy są proponowane przez centrale pracodawców pod hasłami osłony pracowników. Wprowadzają one  różne programy i rozwiązania jako „flexicurity” (czyli elastyczność i bezpieczeństwo), zachwalane jako „korzystne” dla pracownika, a faktycznie przede wszystkim bardzo wygodne dla pracodawców.

Organizacja nasza musi brać pod uwagę mechanizmy podejmowania ryzykownych decyzji przez ludzi młodych nastawionych na sukces. Uświadamiać im realne ryzyko związane z promowaną przez liberałów wizją łatwego sukcesu za pożyczone pieniądze. Należy stworzyć specjalna ofertę dla młodych, która określi zagrożenia na starcie kariery, wskaże drogi ich uniknięcia oraz proponować będzie pomoc w rozwiązaniu zaistniałych trudności. Wszystko to w przystępnej formie, przy użyciu pojęć i określeń stosowanych w teraźniejszym żargonie młodzieżowym.

Potrzeba pozyskania młodych działaczy związkowych powoduje konieczność określenia jasnej ścieżki kariery w związku lub osiągnięcia znaczenia w jego strukturach. Związek nie może zapominać o potrzebach ludzi młodych. Otwarcie się na grupy samo-zatrudnionych, pracowników zastępczych, pracowników tymczasowych poprzez konkretne propozycje reprezentowania ich interesów socjalnych powinno w efekcie przynieść wzrost liczebności członków.

Należy przeanalizować możliwości i wypracować formy współdziałania z pracownikami zatrudnionymi za granicą. Trzeba zbadać możliwości udzielania pomocy w podnoszeniu kwalifikacji i umiejętności podnoszących ich konkurencyjność na rynku pracy, a w efekcie uzyskanie stabilnego zatrudnienia.

Skuteczność działania organizacji we współczesnym świecie jest mierzona między innymi jakością i skutecznością przyjętej metodologii komunikacji wewnątrz struktur, jak i z otoczeniem zewnętrznym. Związek powinien inwestować w nowoczesne systemy komunikacji. Konieczne staje się wprowadzenie zasady pełnego komunikowania przez internet na wszystkich szczeblach organizacji. Należy zmienić zasady uaktualniania strony informacyjnej zarządu krajowego i zarządów okręgów. Zarówno na szczeblu krajowym jak i okręgowym trzeba znaleźć ludzi, którzy na bieżąco będą się zajmowali aktualizacją zamieszczanych na nich informacji . Stworzenie struktury, która będzie ciągle aktualizowana i stopniowo przekształcana w bazę wiedzy, pozwoli członkom pozyskiwać informacje potrzebne do sprawnego funkcjonowania ich organizacji. Należy stosować techniki online przy podejmowania decyzji, w tym głosowania z użyciem technik internetowych, projektów dokumentów procedowanych później na zarządach.

Należy przeprowadzić reformę finansowania naszej działalności, która będzie miała w swych założeniach m.in. podniesienie składki członkowskiej, określenie jasnych zasad jej redystrybuowania oraz wskazanie innych poza składkowych źródeł pokrywania kosztów bieżącej działalności.

W celu pełnego wykorzystania możliwości statutowych Fundacji „Eurodialog”, powinien zostać opracowany i udostępniony na stronie internetowej ZZIT, program do wypełniania deklaracji PIT z obowiązkiem przekazania 1 procenta podatku na jej działalność.

b/ Sprawy wewnątrz związkowe

Zakładowe, Międzyzakładowe i Terenowe Organizacje Związkowe, Okręgi oraz Sekcje branżowe to jednostki organizacyjne Związku, w których powinny być realizowane zadania zawarte w statucie. Powinny one w szczególności reprezentować interesy zawodowe członków związku, poprzez negocjowanie układów zbiorowych pracy, regulaminów i planów szkoleń. Sprawować kontrolę nad przestrzeganiem prawa i warunkami pracy, udzielać pomocy prawnej członkom związku poprzez zapewnienie stałego dostępu do porad prawniczych. Wykazywać aktywność w pozyskiwaniu nowych członków związku oraz pozyskiwać najnowsze wiadomości z działalności związkowej poprzez powszechne korzystanie z internetu, ze szczególnym uwzględnieniem strony internetowej naszego związku.

Okręgi i sekcje powinny koordynować prace organizacji związkowych w nich zrzeszonych. Reprezentować interesy i pomagać w rozwiązywaniu problemów członków związku z terenu okręgu na posiedzeniach Zarządu Krajowego ZZIT i zarządów wojewódzkich Forum ZZ. Prowadzić działania propagujące: idee pracownicze i związkowe zmierzające do wzrostu ilości członków oraz wzbudzać aktywność społeczną dla ochrony godności ludzi pracy. Przeciwstawiać się liberalnej ideologii kreującej negatywny obraz związków zawodowych obwiniających je o hamowanie rozwoju gospodarczego kraju. Kontynuować i zacieśniać współpracę z organami kontrolnymi PIP, stowarzyszeniami naukowo-technicznymi, organizacjami pracodawców i innymi związkami zawodowymi województwa ze szczególnym uwzględnieniem organizacji zrzeszonych w Forum ZZ.

Współczesność stawia przed związkami zawodowymi nowe i trudne wyzwania. Dlatego koniecznym staje się ciągłe podnoszenie kwalifikacji działaczy różnych szczebli. Zarządy zakładowych organizacji związkowych, okręgów i sekcji powinny wykazać większe zaangażowanie w uczestnictwie w szkoleniach organizowanych przez własne struktury lub Forum ZZ z wykorzystaniem wszelkiego rodzaju funduszy – poczynając od sponsorów, pracodawców, a kończąc na funduszach Unii Europejskiej. Konieczne jest prowadzenie cyklu szkoleń w zakresie pozyskiwania funduszy z różnych źródeł i na różnych szczeblach organizacyjnych. Szkolenia dla członków z małych organizacji zakładowych powinny mieć na celu zwiększenia profesjonalizmu ich działania, aktywnego opiniowania i tworzenia projektów aktów prawnych z zakresu prawa miejscowego czy zakładowego. Szczególną uwagę należy zwrócić w nich na rolę Komisji Trójstronnej ds. Społeczno–Gospodarczych, Wojewódzkich Komisji Dialogu Społecznego, jak również zespołów powołanych przy tych ciałach w celu rozwiązania szczegółowych problemów.

Uaktywnianie zakładowych organizacji związkowych w pracach sekcji branżowych powinno stać się podstawą i umożliwić naszemu związkowi bardziej aktywne uczestniczenie w związkowym ruchu branżowym na szczeblu krajowym i europejskim.

Współpraca z innymi organizacjami związkowymi

W ramach Forum ZZ współpracujemy z różnymi organizacjami związkowymi. Cykliczne spotkania Zarządu Głównego pozwalają integrować się działaczom najwyższych szczebli, wymieniać poglądy i wytyczać kierunki działania. ZZIT powinien stać się w miarę swoich możliwości motorem aktywizującym działania integracyjne organizacji związkowych na szczeblach wojewódzkich i powiatowych FZZ oraz koordynatorem wspólnych działań organizacji zakładowych zrzeszonych w tej centrali. Zarząd Krajowy poprzez swoich przedstawicieli we władzach FZZ, powinien dążyć do stworzenia platformy współpracy dla sekcji branżowych działających w organizacjach członkowskich centrali. Przewodniczący sekcji branżowych ZZIT inicjując wspólne spotkania, dążyć powinni do wypracowania wspólnych stanowisk w kwestiach newralgicznych dla branż, które następnie powinny stać się oficjalnymi stanowiskami ZG FZZ, jak również zarządów organizacji członkowskich. Źródłem finansowania wspólnych spotkań powinny być zasoby organizacji biorących udział, jak również środki pochodzące z FZZ.

Ważnym elementem budującym współpracę i integrację między organizacjami związkowymi, nie tylko zrzeszonymi w FZZ ale również w innych centralach, jest organizowanie wspólnych, różnego rodzaju szkoleń dla działaczy szczebla wojewódzkiego, powiatowego oraz zakładowego. Przedsięwzięcia te finansować należy z zasobów struktur organizatorów, przy udziale środków z Zarządu Krajowego, a jeżeli jest to możliwe, to z pieniędzy pochodzących z Programów Unii Europejskiej. Na poziomie ZOZ/MOZ należy rozważyć możliwość wspólnego z innymi organizacjami związkowymi organizowania wyjazdów integracyjnych lub szkoleniowych. W wyjazdach tych powinni uczestniczyć przedstawiciele zarządów okręgów lub Zarządu Krajowego ZZIT, co pozwoli wszystkim pogłębić specyfikę i poznać problemy działalności związkowej w zakładach pracy. Środki na ten cel mogą pochodzić z zakładowych funduszy świadczeń socjalnych, środków własnych  organizatorów, a w zakresie pokrycia kosztów pobytu przedstawicieli struktur nadrzędnych, odpowiednio z ich puli.

Współpraca z organizacjami pozarządowymi

Podjęcie współpracy z organizacjami, szczególnie technicznymi pozwoli na wzajemne promowanie się, poszerzy bazę ekspercką związku, co spowoduje  bardziej precyzyjne, często poparte naukowymi autorytetami formułowanie opinii dotyczących aktów prawnych. Współpraca powinna być sformalizowana. Umowy o współpracy powinny być zawierane nie tylko na szczeblu krajowym, jak miało to miejsce w mienionej kadencji, ale również na szczeblach ZO czy ZOZ.

Należy umożliwić organizacjom (stronom porozumień) przenoszenie problemów i propozycji rozwiązań przy pomocy struktur FZZ na fora dialogu społecznego. Wymaga to spotkań i konsultacji, ale efektem tych działań może być poszerzenie bazy członkowskiej związku. Wszelkie koszty wspólnych spotkań powinny być pokrywane zgodnie z ustaleniami zawartymi w umowach o współpracy. Obok organizacji technicznych funkcjonują również inne, od ekologicznych po konsumenckie. W działaniach wszystkich szczebli organizacyjnych związku, należy uwzględnić możliwość wzajemnego wspierania swoich działań. Współpraca z tymi organizacjami powinna być prowadzona i formalizowana na takich samych zasadach jak w przypadku organizacji technicznych.

Współpraca ponadnarodowa

Eksperci z naszego związku aktywnie uczestniczą i winni nadal uczestniczyć w pracach różnorodnych gremiów na szczeblu rządowym i samorządowym, w przedsiębiorstwach i organizacjach pozarządowych, a także w niektórych agendach Unii Europejskiej. Aktywne uczestniczenie w opiniowaniu różnorodnych aktów prawnych, krajowych jak i proponowanych do przyjęcia w Dyrektywach Europejskich winno zaowocować pomyślnymi rozwiązaniami dla życia społecznego i gospodarczego kraju oraz naszych członków.

Polska zajmuje należne jej miejsce w Unii Europejskiej. Musimy więc również, mieć wpływ na stanowione w Europie prawa. Jako przedstawiciele centrali Forum ZZ członkowie ZZIT powinni formułować opinie zgodne z oczekiwaniami środowiska inżynierów i techników. Nie może być obca związkowi obrona interesów zawodowych i społecznych „emigracji zarobkowej” pracowników ze średnim i wyższym wykształceniem. Trzeba znać prawa, obowiązki i zasady jakie obowiązują techniczną emigrację polską. Nawiązywanie współpracy z odpowiednimi związkami i centralami związkowymi w poszczególnych krajach unijnych jest bardzo wskazane.

Jako reprezentanc i kadry inżynieryjno-technicznej powinniśmy znaleźć w Europie związki zawodowe będące naszymi odpowiednikami. Potrzebne są ich doświadczenia aby sprawnie i w sposób sprawdzony skutecznie reprezentować naszych członków w kraju i za granicą.

Zarząd Krajowy musi podjąć działania, aby znaleźć pomoc w finansowaniu współpracy m.in. poprzez korzystanie z funduszy fundacji, projektów, stowarzyszeń naukowo-technicznych, związków zawodowych krajowych i zagranicznych.

Udział związku w życiu politycznym, gospodarczym, społecznym

Reprezentowanie interesów pracowniczych, bez uzyskania wpływu na polityczne i gospodarcze sfery życia społecznego jest bardzo trudne.

Należy więc nawiązywać współpracę z organizacjami politycznymi, bez angażowania się w ich działalność, która zagwarantuje poparcie inicjatyw obrony i rozwoju praw pracowniczych, budowanie socjalnego bezpieczeństwa najsłabiej uposażonych, sprzyjających tworzeniu miejsc pracy, zapewniających godziwe warunki bytowania emerytom i rencistom.

Sugerowanie politykom wybranym do władz ustawodawczych czy samorządowych rozwiązań w w/w kwestiach, uzupełnionych o elementy bezpieczeństwa zdrowotnego oraz przedkładanie propozycji aktywizacji bezrobotnych i niepełnosprawnych, umożliwi realny wpływ na tworzenie inicjatyw ustawodawczych i procedowanie ich w Sejmie i innych organach stanowiących.

Pracodawcy i pracobiorcy w kwestiach związanych z wynagrodzeniami, zwolnieniami, świadczeniami wypłacanymi przez pierwszych na rzecz drugich znajdują się po dwóch stronach barykady. W obecnym ładzie gospodarczo – społecznym istnieje jednak wiele sfer życia społecznego, gdzie te dwie przeciwstawne sobie ekonomicznie grupy mogą współpracować. Powinniśmy te sfery jasno zdefiniować i dążyć do współpracy z organizacjami pracodawców, celem wspólnego, uzgodnionego wcześniej proponowania w gremiach dialogu społecznego optymalnego rozwiązania zaistniałych problemów.

W czasach „wolności” pojawiły się ruchy inspirujące różnorodne przemiany życia społecznego organizujących się w tak zwane instytucje pozarządowe. Proponują one, często zbieżne z celami ruchu związkowego, rozwiązania problemów społecznych. Należy opracować strategię współpracy z takimi ruchami i określić metody realizacji. Jej istotnymi elementami będzie artykułowanie i popieranie w gremiach w których jesteśmy reprezentowani, proponowanych rozwiązań zgodnych z punktem widzenia ZZIT.

Instytucje prawne związane z ochroną przestrzegania prawa pracy są naszym sojusznikiem. Współpraca z nimi nie powinna być jednostronna, polegająca jedynie na zgłaszaniu przez nas nieprawidłowości, ale należy korzystać z potencjału wiedzy którą dysponują ich pracownicy. Praktyką powinno być ich zapraszanie celem prowadzenia szkoleń dla  organizacji związkowych w określonej wcześniej tematyce.

Uwagi końcowe

Istotą działania związków zawodowych obok reprezentowania interesów i zabezpieczania praw członków, jest ich ochrona przed bezrobociem, wyzyskiem, mobbingiem, stresem, dyskryminacją i innymi naruszeniami przepisów prawa pracy.

Chcemy walczyć o przestrzeganie zdrowych zasad w relacjach pracodawca – pracobiorca, które przynoszą korzyści obu stronom. Dążymy do tego, aby pracownik był postrzegany nie jako nieuzasadniony koszt procesu wytwarzania produktu czy usługi, ale jako istotny, mający realny wpływ, kreujący wartość dodaną podmiot.

Współpracować – znaczy konstruktywnie tworzyć i perspektywicznie rozwiązywać problemy.

Niech to stwierdzenie będzie mottem działania Związku Zawodowego Inżynierów i Techników w kadencji 2012 – 2017.