I 

 

W 13 punkcie gÅ‚oÅ›nego orÄ™dzia Prezydenta USA Woodrowa Wilsona z 8 stycznia 1918 r. stwierdzono „powinno zostać stworzone niepodlegÅ‚e paÅ„stwo polskie, obejmujÄ…ce terytoria zamieszkane przez ludność niezaprzeczalnie polskÄ… i któremu musi zostać zapewniony wolny dostÄ™p do morza”. Po I Wojnie Åšwiatowej decydowano o przynależnoÅ›ci paÅ„stwowej wielu terenów, w tym Pomorza. Ważnym argumentem za przyznaniem tego fragmentu Polsce, byÅ‚o zamieszkiwanie tego terenu przez Kaszubów. Podczas dyskusji siÄ™gano do map tworzonych przez jÄ™zykoznawców, etnografów takich jak ta stworzona przez Stefana RamuÅ‚ta.

Stefan RamuÅ‚t, zamieszkaÅ‚y w Galicji jÄ™zykoznawca i etnograf, autor SÅ‚ownika jÄ™zyka pomorskiego czyli kaszubskiego, jako pierwszy okreÅ›liÅ‚ liczbÄ™ Kaszubów na podstawie badaÅ„ prowadzonych przez siedem lat. Ich wyniki opublikowaÅ‚ w dziele pt. Statystyka ludnoÅ›ci kaszubskiej (1899). W ciÄ…gu siedmiu lat [1891-1897) S. RamuÅ‚t wysyÅ‚aÅ‚ na Kaszuby tysiÄ…ce listów i kwestionariuszy, korzystajÄ…c przy tym z pomocy duchowieÅ„stwa katolickiego, soÅ‚tysów, nauczycieli, urzÄ™dników paÅ„stwowych i innych osób, W wyniku jego mrówczej pracy powstaÅ‚a niezwykle dokÅ‚adna statystyka ludnoÅ›ci, w której podano informacje dla 1970 miejscowoÅ›ci. W każdej z nich okreÅ›lono liczbÄ™ Kaszubów, Polaków, Niemców, Å»ydów i innych, przy czym dotyczyÅ‚a ona wyÅ‚Ä…cznie używanego jÄ™zyka ojczystego, a nie narodowoÅ›ci. Kaszubskie terytorium etniczne pod koniec XIX wieku zamieszkiwaÅ‚o 616 773 osób. WÅ›ród nich: Kaszubów byÅ‚o 174832 (28,3%). Niemców – 413 586 (67.1%), innych – 31886 (4,6%). w tej liczbie Polaków 19 774 (3,2%). NajwiÄ™kszy odsetek ludnoÅ›ci stanowili Kaszubi w powiecie puckim (76,5%), kartuskim (75,2%) i wejherowskim (66,8%). W powiecie chojnickim i koÅ›cierskim Kaszubów byÅ‚o również wielu, ale duża ich część za mowÄ™ ojczystÄ… uważaÅ‚a jÄ™zyk polski.

Tekst i mapa pochodzÄ… z „Atlasu dziejów Pomorza i jego mieszkaÅ„ców – Kaszubów” autorstwa Jana Mordawskiego. Książka byÅ‚a wydana przez ZKP w 2017 r.

Udostępnij